inleiding
|
|
De laatste jaren wordt er steeds meer geschreven over de mogelijke gevaren van mobiele telefonie en Wifi "straling". Er is een heleboel informatie maar aan de betrouwbaarheid en juistheid is veel op aan te merken. Graag zou ik hierbij mijn bijdrage leveren aan de ontstane vraag naar bevestiging rond "straling".
|
|
straling of elektromagnetisch veld
|
Vaak wordt er gesproken over "straling" van telefoons en wifi. "Straling" is hier een verkeerd toegepast begrip. (Dit geeft wellicht al iets aan over het gebrek van kennis van de auteur.) Om een goed beeld te geven moeten de definities goed worden uitgelegd.
elektromagnetisme
Elektromagnetisme zorgt voor een elektromagnetisch veld. Een elektromagnetisch veld (EM-veld) bestaat uit een elektrisch en een magnetisch veld. Deze twee zaken gaan altijd samen. (Zon)licht is een elektromagnetisch veld. Warmte (infrarood licht) is ook elektromagnetisme. "Radiogolven" zijn ook elektromagnetisch. Elektromagnetische golven hebben een bepaalde frequentie. De frequentie is het aantal trillingen (golven) per tijdseenheid. Deze frequentie wordt uitgedrukt in Hertz (Hz). 1Hz is één trilling per seconde, 1kHz is 1.000 trillingen per seconde, 1MHz is 1.000.000 trillingen per seconde enzovoort. Het frequentiegebied van radiogolven is van 3kHz tot 300GHz, ofwel van 3.000 tot 300.000.000.000 trillingen per seconde. Als de frequentie nog hoger wordt, ontstaat er infrarood, daarna zichtbaar licht, gevolgd door ultraviolet licht en dan kom je via Röntgenstraling terecht bij radioactieve straling.
straling
Hierboven is aangegeven dat vanaf een bepaalde frequentie er straling ontstaat. Röntgenstralen, Alfa-, Beta- en Gamma straling wordt als straling aangeduid. Ondanks dat het ook elektromagnetisme is, zit het verschil erin dat het ioniserend is. Dat wil zeggen dat een cel kán worden aangetast. Zichtbaar licht en radiogolven zijn dus niet-ioniserend!
elektronvolt
Naarmate de frequentie hoger wordt, stijgt ook de hoeveelheid energie. Bij een verdubbeling van de frequentie verdubbelt ook de hoeveelheid energie. Deze grotere hoeveelheid energie kan dus meer effect hebben in het menselijk lichtaam. Ter referentie, mobiele telefonie en wifi frequenties zijn lager dan infrarood en zichtbaar licht. Dus zichtbaar licht heeft meer energie (elektronvolt) dan het hele spectrum aan radiogolven en microgolven.
Hierboven staan vier pictogrammen dat het type emissie aanduid. Van links naar rechts duiden deze pictogrammen het volgende aan: Ioniserende straling zoals (radioactieve) alfa, bèta en gammastraling en Röntgenstraling (gammastraling). Het tweede pictogram is een indicator van laserstraling. Het derde pictogram geeft niet-ioniserende straling aan zoals radiogolven. Het vierde pictogram is wellicht wat minder bekend omdat het weinig wordt toegepast, dit is de aanduiding voor ultraviolet licht.
|
|
gevaarlijk?
|
Alles is gevaarlijk. Echter wordt dit gekoppeld aan de (blootstellings)tijd, intensiteit en afstand. Deze drie eigenschappen zijn zéér belangrijk voor een goed beeld van de situatie. Voorbeeld: Als je in de zon ligt is de tijd een belangrijke factor. Bij de dubbele tijd, ontvang je twee keer zoveel elektromagnetische energie. De intensiteit is ook van belang. Als er een wolk voor de zin is, is de intensiteit lager dan als het onbewolkt is. De afstand is wellicht de meest invloedrijke factor. Als de afstand van de zon naar de aarde halveert, wordt de intensiteit vier keer groter. Dus bij een verdubbeling van de afstand wordt de hoeveelheid energie wederom vier keer kleiner.
Naar radioactiviteit is veel gedegen onderzoek gedaan en daar is veel goede informatie uit gekomen. Toch klinkt radioactiviteit gevaarlijk en eng. Helaas komt dit vaak voor uit onwetendheid en door de invloed van ernstige ongelukken in de geschiedenis. Een logische gevolg vraag is of radioactiviteit gevaarlijk is. Het antwoord wordt bepaald door de drie factoren; blootstellingstijd, intensiteit en afstand. Wanneer de afstand groot is, de intensiteit laag of de blootstellingstijd kort is het effect uiteraard klein. Is de blootstellingstijd lang, de intensiteit groot en de afstand kort, dan is het effect uiteraard groot. Kijk dus voor een goede beoordeling altijd naar de drie factoren voor een goed beeld. In de natuur is er altijd radioactiviteit aanwezig. Dit komt door natuurlijke eigenschappen van elementen in de natuur. Een banaan is bijvoorbeeld "de meest radioactieve" vrucht. Dit komt door de elementen dat een banaan een banaan maakt. Is een banaan daarmee gevaarlijk? Het antwoord is: nee. De intensiteit van de straling is zo laag dat het effect op de mens vrijwel niet aantoonbaar is. Zelfs gipsplaat en beton geeft een mate van radioactiviteit af. Wederom is dit niet gevaarlijk omdat de dosering erg laag is, dus veilig.
|
|
onderzoek en menselijk gedrag
|
Een mens is van nature altijd op zoek naar bevestiging. We willen overal een verklaring voor. Hebben we geen verklaring, dan gaan we er naar zoeken. Onweer werd vroeger "veroorzaakt door" de god Donar. Nou ja, dat dachten we omdat "we" niet beter wisten. Nu weten we dat het een natuurkundig verschijnsel is en de god Donar een verzinsel is om een verklaring en dus rust te vinden. Menselijk gedrag moet dus altijd worden meegenomen in het interpreteren van een onderzoek.
verband of causaal verband
Onderzoeken zijn vaak gebaseerd op waarnemingen en statistiek. Een valkuil is het verschil tussen een verband en een causaal verband (oorzaak/gevolg). Als ik elke dag mijn eerste kopje koffie drink, komt de zon op. Dat is een verband tussen het opkomen van de zon en mijn kopje koffie. Echter is het geen causaal verband. Het is namelijk niet zo dat als ik 's ochtends geen koffie neem, de zon niet opkomt. Dit is een potentieel gevaar bij onderzoeken waardoor er een verkeerde conclusie kan worden getrokken.
berucht onderzoek naar hoogspanningsmasten
Een treffen voorbeeld van een slecht onderzoek is het Britse onderzoek naar leukemie bij kinderen die wonen onder hoogspanningsmasten. Er is een groep kinderen gevolgd dat onder hoogspanningsmasten woonde en een groep die niet onder een hoogspanningsmast woonde. De conclusie van het onderzoek is dat er verhoogde kans op leukemie is als een kind onder een hoogspanningsmast woont. Echter bleek later dat de kinderen met leukemie in de buurt van een Benzeenfabriek woonden. Aannemelijk is het effect van de afvalgassen van de fabriek (vele malen) groter is dan het effect van de hoogspannignsmast. Dit is een slecht uitgevoerd onderzoek omdat de gevolgede groep te klein was dat weer effect heeft op de uitkomst.
onderzoek naar gezondheidseffecten
Goed gedegen onderzoek naar gezondheidseffecten is zeer moeilijk. Er zijn zeer veel zaken dat invloed hebben op gezondheid dat het effect van één component statistisch lastig aan te tonen is. Voeding, beweging, erfelijkheid en dergelijke hebben invloed op de gezondheid, het is dus maar de vraag welke invloed welk gevolg als resultaat heeft. Een onderzoek moet dus over een heel lange tijd lopen en met een grote groep mensen om een mogelijk betrouwbaar beeld te krijgen. Alle externe factoren zoals opleiding, voeding en dergelijke moeten meegenomen worden in het onderzoek. Dit is complex en tijdrovend. Goed onderzoek naar gezondheidseffecten is dus zeer lastig.
prestatiedruk van onderzoekers
Onderzoekers worden veelal betaald naar het aantal publicaties. Er is dus een grote prikkel om zoveel mogelijk onderzoeken te publiceren om een inkomen veilig te stellen. Het risico is dat ook onderzoeken van slechte kwaliteit worden gepubliceerd uit commercieel belang.
"Wij van wc-eend"
Een gevleugelde uitspraak is "Wij van wc-eend hebben onderzocht dat ons product het beste is..." De essentie van deze zin is: belangen. Er zijn mogelijk economische of politieke belangen dat een onderzoek kan "kleuren". Als het onderzoeksresultaat gewenst is, is het mooie reclame. Is het onderzoek in het nadeel, dan is het aannemelijk dat het resultaat verzwegen wordt. Onafhankelijk onderzoek bestaat niet. Er is altijd een vorm van afhankelijkheid.
Kortom, wees kritisch naar de resultaten van onderzoeken. Wat zijn de belangen en motieven? Is een onderzoek goed genoeg ontworpen en uitgevoerd?
|
|